5- دانه های روغنی

در این آزمایش 16 رقم کلزا به نامهای Eureka، PF7045/91(ساری گل)، Jeriss، PF60/91، PF5045/88، Parkland، ACSN1، Maluka، Shiralee، Global، Falcon، Taparoo، Hyola401، Hyola308، SLM046 و ACSN3 در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار مورد بررسي و مقايسه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بر روی صفات عملکرد واجزاء نشان داد كه اثر رقم بر عملكرد و اجزاء عملكرد (تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه) در سطح آماري 1% معني دار بود. مقايسه ميانگين داده هاي مربوط به عملكرد و اجزاء عملكرد نشان داد كه بيشترين تعداد كپسول در بوته به ميزان 273 عدد مربوط به رقم Eureka بود و ارقام Hyola 308 و Shiralle در گروه بعدي قرار گرفتند. از نظر تعداد دانه در كپسول، ارقام Hyola 308 و Hyola 401 به ترتيب با 9/32 و 5/32 عدد دانه در كپسول، بيشترين تعداد دانه در كپسول را به خود اختصاص دادند. رقم Hyola 401 با ميانگين وزن هزار دانه 63/3 گرم برتر از ساير ارقام مورد بررسي بود و بعد از آن ارقام Hyola 308 و Taparoo قرار گرفتند. از نظر درصد روغن دانه رقم Hyola 401 با 63/41 درصد روغن با بيشترين ميزان روغن را داشت و در گروه اول قرار گرفت و بعد از آن بيشترين درصد روغن به ترتيب به ميزان 47/39 و 45/39 درصد مربوط به ارقام Jeriss و Hyola 308 بود. بيشترين ميزان عملكرد دانه و روغن به ترتيب به ميزان 3760 و 1565 كيلوگرم در هكتار مربوط به رقم Hyola 401 بود و بعد از آن رقم Hyola 308 با توليد 3648 و 1439 كيلوگرم دانه و روغن در هكتار با بيشترين ميزان عملكرد دانه و روغن را به خود اختصاص داد.

در نهايت ارقام Hyola 308 و Hyola 401بدليل عملكرد بالا و دارا بودن ساير صفات مورد نظر از قبيل زودرسي و يكنواختي در رسيدن كپسولها، براي كشت در منطقه جيرفت معرفي و توصيه مي شوند.

در این آزمایش 24 رقم کلزای بهاره به نامهای Legacy ، Syn-2، Cyclone، Norseman، Syn-3، Kristina، Profit، LG-3310، Garrison، Magnum، Balero، Rafaela، Sponsor، Dakini، Fusia، Foseto، Shiralee، Quantum، Goliath، Hyola-308، Hyola-401، ساری گل، Option 500و Hyola-420 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار به مدت دو سال مورد بررسی ومقایسه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ساده و مرکب بر روی داده های حاصل از دو سال اجرای آزمایش نشان داد که ارقام مورد بررسی از نظر میزان عملکرد دانه و روغن با یکدیگر در سطح آماری یک درصد تفاوت معنی دار داشتند. مقایسه میانگین داده های مربوط به عملکرد دانه نشان داد که رقم Hyola401 با عملکرد 4461 کیلوگرم دانه در هکتار، برتر از سایر ارقام مورد بررسی بود و در گروه اول قرار گرفت. وبعد از آن ارقام Hyola420و Hyola308 به ترتیب با تولید 4186 و4012 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند و در گروه بعدی قرار گرفتند. بطور کلی تعداد هشت رقم از ارقام مورد بررسی عملکرد بیشتری نسبت به شاهد ( رقم ساری گل ) تولید کردند.ارقام Hyola401، Hyola420و Hyola308 که بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داده اند از نظر صفات تعداد کپسول در بوته و وزن هزار دانه که از مهمترین اجزاء عملکرد می باشند نسبت به سایر ارقام برتری کاملاً معنی داری داشتند. در بین ارقام مورد بررسی، ارقام Hyola308و Hyola401 به ترتیب بادوره رویش143 و 150 روز، زودرس تر از سایر ارقام بودند. در مجموع با توجه به نتایج حاصله، ارقام Hyola401، Hyola308و Hyola420بدلیل عملکرد بالا، یکنواختی، در رسیدن و زودرس بودن برای منطقه جیرفت وکهنوج توصیه می شوند.

این آزمایش با استفاده از کرتهای یکبار خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. که در آن تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح: 15 مهرماه، 5 آبانماه، 25 آبانماه، 15 آذرماه انتخاب شدند و ارقام به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح شامل رقم اویریکا، رقم شیرالی، رقم گلوبال و رقمPF (ساری گل) بودند. نتایج بدست آمده حاکی از آنست که تاخیر در تاریخ کاشت باعث کاهش عملکرد دانه کلزا می گردد بطوریکه بیشترین میزان عملکرد دانه از تاریخ کاشت 15 مهرماه به میزان 154/2 تن در هکتار وکمترین میزان عملکرد دانه از تاریخ کاشت 15 آذرماه 896/0 تن درهکتار بدست آمد. بیشترین میزان عملکرد دانه از رقم اویریکا حدود 984/1 تن در هکتار که با رقم PF با عملکرد 606/1 تن اختلافی از نظر آماری نداشت از اثرات متقابل بین تاریخ کاشت 15 مهرماه به میزان 9/2 تن در هکتار که با رقم PF در همین تاریخ کاشت با عملکرد دانه 5/2 تن در هکتار اختلاف معنی داری نداشت ولی با سایر ترکیبات تیماری دیگر برتری نشان دادند. بیشترین تعداد غلاف در بوته 83/174 غلاف از رقم اویریکا و کمترین تعداد غلاف از رقم شیرالی 42/157 غلاف حاصل شد. بیشترین تعداد دانه درغلاف 28 عدد از رقم اویریکا در تاریخ کاشت 15 مهرماه بدست آمد.

این آزمایش با استفاده از کرتهای یکبار خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی در پنج سطح که عبارت بودند از: 25 مهرماه، 5 آبانماه، 15 آبانماه، 25 آبانماه و 5 آذرماه و ارقام به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح شاملPF 7045/95، Hyola 401، Hyola 308 و Option 501/33 بود. بالاترین عملکرد دانه کلزا از تاریخ کاشت 25 مهرماه به میزان 90/5 تن در هکتار وکمترین میزان عملکرد دانه از تاریخ کاشت 5 آذرماه 37/3 تن در هکتار بدست آمد. همچنین بالاترین عملکرد دانه از رقم Hyola 308 به میزان 46/5 تن در هکتار و کمترین عملکرد دانه از رقم PF به میزان 04/4 تن در هکتار بدست آمد. از اثر متقابل بین تاریخ کاشت و ارقام کلزا بالاترین عملکرد از رقم Hyola 401 در تاریخ کاشت 25 مهرماه به میزان 41/6 تن در هکتار بدست آمد که با رقم PF در تاریخ کاشت 25 آذرماه و رقم Hyola 308 در تاریخ کاشت 25 مهرماه و رقم Hyola 401 در تارخ کاشت 5 آذرماه اختلاف معنی داری نداشت. بیشترین میزان روغن (09/3 تن در هکتار) از رقم Hyola 401 از تاریخ کاشت 25 مهرماه بدست آمد. با توجه به نتایج کلی آزمایش از لحاظ میزان عملکرد دانه و تولید روغن رقم Hyola 401 برترین و مناسب ترین تاریخ کاشت در این منطقه از 25 مهرماه تا 15 آبانماه می باشد.

2-5- بادام زمینی

بمنظور دستيابي به ارقام پر محصول و سازگار بادام زميني در شرايط محيطي جيرفت 10 رقم بادام زمینی به نامهای: 1- آلتيكا 2- ويرجينيا 3- R-317 4- شيلاميت 5- N.C.2 6- يوگسلاوي 7- فلوري اسپانيش 8- N.C.4 9- جورجيا 10- N.C.5 در يك طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار بمدت دو سال مقايسه گرديدند . در طول دوران رشد صفاتي مانند زمان جوانه زدن - تعداد كپسول در بوته- نسبت پوست به مغز- وزن هزار دانه و عملكرد دانه يادداشت برداري گرديد. همه ساله بر اساس تجزيه واريانس ساده و با تعيين مقدار L.S.D عملكرد دانه ارقام مختلف مورد مقايسه قرار گرفت و در پايان سال دوم بمنظور ارزيابي اثر متقابل سال × واريته و انتخاب رقم مناسب منطقه تجزيه واريانس مركب بعمل آمد. نتايج نشان داد كه رقم N.C.2 با متوسط عملكرد دانه 2891 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را توليد نمود و برتر از ساير ارقام ميباشد .

این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت در قالب طرح لاتیس 9×9 در دو تکرار اجرا گردید. در این بررسی تعداد 64 لاین و رقم دریافتی از ایکریسات ( موسسه تحقیقات بین المللی گیاهان مناطق نیمه خشک گرمسیری) به همراه 17 رقم داخلی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که ارقام مورد بررسی از نظر میزان عملکرد دانه، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه و درصد پوست دارای اختلاف معنی دار بودند. اگر چه تعداد 24 لاین ورقم در مقایسه با شاهد ( رقمN.C.2 ) عملکرد بیشتری داشتند اما با شاهد در یک گروه آماری قرار گرفته واختلاف عملکرد آنها از نظر آماری معنی دار نبود.

بیشترین عملکرد دانه به میزان 3107 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم موسوم به 13085 هوازی بود. بعد از آن ارقام ولاینهای جورجیا2-119، شماره 5 هندی، ICGV89402، ICGV87830، ICGV91151، ICGV91256، ICGV91123، ICGV91263، ICGV91085، ICGV91227، ICGV90116، ICGV91099، ICGV92268، ICGV92269، ICGV90104، ICGV87860، ICGV87160، ICGV90208، ICGV91015، ICGV90115، ICGV89023،N.C.4، ICGV91109، N.C.2 به ترتیب با عملکرد دانه 2958، 2833، 2798، 2755، 2589، 2570، 2560، 2523، 2520، 2512، 2508، 2491، 2472، 2450، 2389، 2387، 2385، 2384، 2380، 2372، 2365، 2359، 2353 و2340 کیلوگرم در هکتار قرار گرفتند.

اين آزمايش به منظور بررسي و مقايسه عملكرد دانه و روغن 19 لاين بادام زميني به نامهای ICGV91234،ICGV89402 ،ICGV92269 ، ICGV91114 ،ICGV91040 ،ICGV91099 ICGV91097،ICGV91089 ،ICGV90197 ،ICGV91015 ،ICGV91227 ، ICGV90173 ICGV87830، ICGV91256،ICGV91260 ،ICGV91151 ،ICGV92268 ،ICGV91263 وICGV91265 كه در آزمايش سال قبل نسبت به ساير لاينها برتري داشتند به همراه رقم N.C.2 به عنوان شاهد در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار به مدت دو سال اجراء گرديد. نتايج تجزيه واريانس عملكرد دانه نشان داد كه كليه لاينها با هم و با شاهد در سطح 1% اختلاف معني دار دارند. مقايسه ميانگين عملكرد دانه لاينهاي مورد بررسي نشان داد كه لاينهاي شمارهICGV91234، ICGV91040، ICGV91114، ICGV92269، ICGV91097، ICGV91089، ICGV89402، ICGV91099 و ICGV90197به ترتيب با عملكرد 3039، 2881، 2814، 2802، 2651، 2618، 2459، 2326و 2295 كيلوگرم دانه در هكتار برتر از شاهد (رقمN.C.2 ) بودند. كمترين عملكرد دانه در هكتار مربوط به لاين شماره ICGV91265 بود. همچنين نتايج تجزيه واريانس وزن هزار دانه نشان داد كه كليه لاينها با هم در سطح 1% اختلاف معني دار دارند. مقايسه ميانگين وزن هزار دانه لاينهاي مورد بررسي مشخص نمود كه بيشترين وزن هزار دانه به ميزان 5/787 گرم مربوط به لاين شماره ICGV91089 و كمترين وزن هزار دانه (5/465 گرم) مربوط به لاين شماره ICGV91265 است . همچنين اينكه وزن هزار دانه لاينهاي شمارهICGV91089، ICGV90197 و ICGV91015 در يك گروه آماري قرار گرفته و برتر از شاهد (رقم N.C.2 ) بود .

اين آزمايش به منظور تعيين مناسبترين فاصله رديف و فاصله بوته بادام زميني رقم N.C.2 در قالب طرح اسپليت پلات كه در آن فواصل رديف 75- 60- 45 سانتيمتر پلاتهاي اصلي و فواصل بوته روي رديف 25- 20- 15 سانتيمتر پلاتهاي فرعي را تشكيل ميدادند اجرا گرديد . نتايج تجزيه واريانس عملكرد دانه نشان داد كه فواصل رديف، فواصل بوته و اثر متقابل آنها با هم اختلاف معني دار دارند. با افزايش فاصله رديف عملكرد دانه نيز افزايش يافت بطوريكه فاصله رديف 75 سانتيمتر بيشترين عملكرد دانه را به خود اختصاص داد همچنين با افزايش فاصله بوته روي رديف عملكرد دانه افزايش نشان داد. بطور كلي فاصله كاشت 20× 75 و 25× 75 به ترتيب بيشترين عملكرد دانه را داشتند و برای منطقه توصیه می شوند.

اين بررسي با استفاده از روش پديگري براي تهيه لاينهاي خالص از سال 1370 بمدت 6 سال انجام گرديد. در سال 1370 هيجده توده بذري F2 حاصل از تلاقي هاي انجام شده بين لاينهاي استخراج شده از توده ها ي محلي ايران و ارقام واصله از F.A.O كشت و در طول دوره رويش كليه فنوتيپ هاي مطلوب علامت گذاري و سلكسيون شدند و به همين ترتيب تا سال 1375 اين بررسي ادامه يافت. در پايان سال ششم تعداد 100 بوته (لاين) بر اساس اهداف طرح سلكسيون انتخاب و بذور آنها جهت ادامه بررسي به منظور بررسي مقايسه عملكرد مقدماتي جمع آوري گرديدند. از بين بوته هاي انتخاب شده تعداد 67 لاين تك شاخه هستند. رنگ بذور لاينها از سفيد تا قهوه اي تيره متغير بود. اما اكثر لاين ها رنگ روشن تا قهوه اي داشتند. حداكثر تعداد كپسول در بوته 580 عدد و حداكثر ارتفاع بوته 224 و حداقل آن 63 سانتيمتر بود.

در اين آزمايش تعداد 100 لاين سلكسيون شده از توده هاي دو رگ كنجد، همراه با 4 شاهد (محلي جيرفت - صفي آباد دزفول- داراب 14 و پاناما) در قالب يك طرح مقايسه عملكرد مقدماتي (Agumented) مورد بررسي و مقايسه قرار گرفتند . نتايج تجزيه واريانس عملكرد دانه نشان داد كه بين كليه لاينها و شاهدها اختلاف معني دار وجود دارد و در نهايت تعداد 25 لاين برتر آزمايش كه عملكرد آنها نسبت به شاهدها بيشتر بود و همچنين ساير صفات مطلوب مورد نظر را نيز داشتند جهت ادامه بررسي در سال 1378 انتخاب گرديدند .

نتایج حاصل از تجزیه واریانس بر روی عملکرد دانه نشان داد که توده های شماره 2(زودرسI.S.×داراب 14)، (داراب 14×چینی)، (چینی× داراب14)، 17(کرج 1× داراب 14)، 7 (چینی × محلی دزفول)، 15(داراب 14×زودرسI.S.) به ترتیب بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داده ودر گروههای اول تا پنجم قرار گرفتند وتعداد 14 تک بوته از بین توده های یاد شده سلکسیون گردید. در مجموع از بین کلیه تیمارها تعداد 66 تک بوته سلکسیون گردید. که به موسسه اصلاح بذر ارسال شدند.

در این بررسی 49 لاین برتر انتخابی از مناطق کرج، دزفول، داراب، جیرفت و برازجان در قالب طرح لاتیس ساده دو تکراری 7×7 مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. در طول دوره برداشت، از صفات مؤثر در عملکرد از قبیل تاریخ جوانه زنی و برداشت (رسیدگی)، تعداد کپسول در محور برگ، تعداد کپسول در بوته، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع بوته و وضعیت آلودگی به بیماری بوته میری یادداشت برداری انجام شد. پس از برداشت نیز عملکرد دانه، وزن هزار دانه، درصد روغن دانه تعیین گردید.نتایج حاصله از تجزیه واریانس بر روی عملکرد دانه نشان داد که تیمارهای: لاین 1 نتاج توده محلی داراب، لاین 56-80L جیرفت، لاین22-F8L جیرفت، لاین10- F8L جیرفت، لاین شماره 2 داراب، لاین7- F8L جیرفت، محلی حاجی آباد، TN240 دزفول، TN234 ذزفول، لاین 2 نتاج توده محلی داراب، لاین 31-80L جیرفت، لاین شماره 5 برازجان، لاین سنتتیک دزفول و لاین29-F8L جیرفت، برتر از سایر تیمارها بودند و در نهایت جهت ادامه بررسی انتخاب گردیدند.

نتایج حاصله نشان داد که با افزایش فاصله ردیف از 40 به 50 سانتیمتر عملکرد دانه افزایش اما با افزایش آن به 60 سانتیمتر، عملکرد دانه کاهش یافت. با افزایش فاصله بوته از 5 به 15 سانتیمتر عملکرد دانه نیز افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه از فواصل کاشت 15 × 50 و 15 × 60 سانتیمتر به ترتیب به میزان 1742 و 1697 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در بین اجزاء عملکرد، تعداد کپسول در بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان داد (65/0 = r). بیشترین تعداد کپسول در بوته در فاصله کاشت 15 × 50 بدست آمد. با افزایش فاصله ردیف و فاصله بوته روی ردیف، ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی افزایش یافت. بیشترین تعداد شاخه فرعی در فاصله کاشت 15 × 60 بوجود آمد.

در اين بررسي 25 رقم سويا از گروههاي مختلف 1 تا 5 در دو تاريخ كاشت بهاره (فروردين ماه) و تابستانه (شهريورماه) مورد آزمايش قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارقام كلارك ، استيل، K.W. 505، ويليامز و Bonus در كاشت تابستانه (شهريور ماه) بيشترين عملكرد را داشتند. تاريخ كاشت بهاره (فروردين ماه) به دليل مصادف شدن زمان گلدهي بوته ها با درجه حرارتهاي بالا، مطلوب و مناسب نمي باشد.

Wiliams ، Union ، Kineska ، Harpper ، S.R.F ، Hobbit ،Black howk ، Karj 71 . Steel، Zane

در يك طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار بمدت دو سال در منطقه ساردوئيه جيرفت مقايسه گرديدند. در طول دوره رشد و نمو صفاتي مانند زمان جوانه زدن - رنگ گل- رنگ كرك- ارتفاع و تعداد غلاف در بوته يادداشت برداري گرديد. همه ساله بر اساس تجزيه واريانس ساده و با تعيين مقدار L.S.D عملكرد دانه ارقام مختلف مورد مقايسه قرار گرفت و در پايان سال دوم بمنظور ارزيابي اثر متقابل سال × واريته و انتخاب رقم مناسب منطقه تجزيه واريانس مركب بعمل آمد. نتايج حاصله نشان داد كه رقم ZANE با متوسط عملكرد دانه 2733 كيلو گرم در هكتار و رقم STEEL با متوسط عملكرد 2677 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را توليد نمودند.

در اين آزمايش 6 رقم گلرنگ خارجي به نامهاي 333 ، CH ، Carmex ،Kino76 N133، CH108 ، C44 به همراه رقم 2811 اراك بعنوان شاهد مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه رقم 2811 اراك بيشترين عملكرد را نسبت به بقيه ارقام داشته است.

در اين بررسي 37 رقم گلرنگ بهاره همراه با رقم 2811 اراك بعنوان شاهد مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارقام D51/655 ، ژيلا ، V51/420 ،V51/141 ، V51/4260 بترتيب با عملكرد 1416 ، 1388 ، 1305 و 1277 و 1225 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد برتر بودند.

در اين بررسي 9 رقم گلرنگ به نامهاي D51/655 ، ژيلا ، V51/420 ،V51/141 ، V51/4260،CGL112 ، D51/666 ،3151 و 2811 اراك مورد مقايسه قرار گرفتند كه در بين آنها ارقام V51/420 و 2811 اراك نسبت به بقيه ارقام عملكرد بهتري داشتند.